Dünya sarımsak piyasasında dengeler değişiyor: Çin kaynaklı arz baskısı Avrupa’da fiyatları zorluyor

Küresel sarımsak ticaretinde son haftalarda dikkat çekici bir hareketlilik yaşanıyor. Uluslararası pazar analistleri, Çin’den yoğun şekilde devam eden ihracatın dünya genelinde arz fazlası yarattığını, bunun da özellikle Avrupa’da fiyatların aşağı yönlü baskı altında kalmasına neden olduğunu bildiriyor. Çin, dünya sarımsak üretiminin yaklaşık %70–80’ini tek başına karşılıyor ve ihracat hacmi, diğer tüm üretici ülkelerin toplamından daha yüksek.

Uluslararası tarım piyasası raporlarına göre, Çin menşeli ürünlerin yüksek miktarda ve düşük fiyatlarla piyasaya girmesi, başta İspanya, İtalya, Fransa ve Hollanda olmak üzere Avrupa ülkelerindeki üreticileri zor durumda bırakıyor. Avrupa’da sezon sonunda depolarda kalan ürün miktarının arttığı, bu nedenle yerli üreticilerin rekabet gücünün zayıfladığı ifade ediliyor. Bazı birlikler, ithal ürünlerin maliyet avantajının yerel çiftçiler için “sürdürülebilirlik sorunu” oluşturduğunu dile getiriyor.

Bu tablo yalnızca Avrupa ile sınırlı değil. Latin Amerika’dan ABD pazarına kadar birçok bölgede Çin’in yoğun ihracatı nedeniyle fiyat kırılmaları gözlemleniyor. Özellikle taşımacılık maliyetlerinin düşmesi, konteyner bulunabilirliğinin artması ve küresel navlun fiyatlarının normale dönmesi, Çin ürünlerinin uluslararası pazarlarda daha agresif şekilde yer bulmasını kolaylaştırıyor.

Piyasa uzmanları, sarımsakta arz fazlasının kısa vadede devam edeceğini öngörüyor. Çin’de hem ekili alanların genişlemesi hem de verimliliğin artması, küresel stok seviyelerinin yüksek kalmasına yol açıyor. Buna karşın bazı ülkelerde tüketim artışı olsa da, bu artış arz fazlasını absorbe edecek düzeyde değil.

Türkiye açısından bakıldığında tablo biraz farklı. Türkiye, sarımsakta özellikle Taşköprü ve Aksaray gibi yüksek kaliteli üretim merkezleriyle tanınıyor. Ülke içi piyasa büyük ölçüde yerli üretimle dengeleniyor. Ancak uzmanlara göre Çin’in küresel fiyat düşürücü etkisi, Türkiye’nin ihracat pazarlarında rekabet koşullarını zorlayabilir. Türk üreticisinin kalite odaklı üretimi avantaj sağlasa da, fiyat rekabetinin belirleyici olduğu bazı pazarlarda zorluklar yaşanabileceği ifade ediliyor.

Öte yandan, Türkiye iç piyasasında sarımsak fiyatlarının belirleyicisi Çin değil, daha çok yerli üretim miktarı, depolama koşulları, iç talep ve sezonsal üretim dengesi. Bu nedenle küresel fiyat hareketleri dolaylı etki gösterebilir; ancak doğrudan belirleyici olması beklenmiyor.

Uzmanlar, önümüzdeki dönemde dünya sarımsak piyasasında özellikle Çin’in ihracat stratejisinin yakından izleneceğini, Avrupa’nın gümrük politikalarında olası düzenlemelerin gündeme gelebileceğini belirtiyor. Tarım ekonomistlerine göre küresel sarımsak ticaretinde “arz fazlası dönemi” devam ettiği sürece fiyatların istikrar kazanması zor görünüyor.

Piyasa oyuncuları, lojistik maliyetleri, stok seviyeleri ve tüketici talebinin 2026 sezonunun gidişatını belirleyecek temel unsurlar olacağı görüşünde birleşiyor.