Şehir ve tarım arasında su dengesi

Türkiye, hızla artan şehir nüfusu ve iklim değişikliğinin etkisiyle, su kaynaklarını hem içme-kullanma hem de tarımsal üretim için dikkatli yönetmek zorunda. Devlet Su İşleri (DSİ) ve Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yürütülen “Sektörel Su Tahsis Planları”, bu dengeyi sağlamak amacıyla şehir ve tarım su kullanımını aynı havza ölçeğinde planlıyor.

Birçok bölgede içme suyu barajlarının, aynı zamanda tarımsal sulamaya da kaynak oluşturması, suyun öncelikli kullanımını belirlemeyi zorlaştırıyor. Yaz aylarında artan sıcaklık ve azalan yağış, baraj doluluk oranlarını düşürürken hem şehir şebekeleri hem de sulama birlikleri su tahsisinde öncelik tartışmalarıyla karşı karşıya kalıyor.

Su yönetiminde en kritik konu, kayıp ve israfın azaltılması. Şehir şebekelerinde kayıp oranı bazı illerde %40’lara ulaşırken, tarımda kullanılan suyun büyük bölümü hâlâ açık kanallarla taşınıyor. Bu da hem buharlaşma kaybını artırıyor hem de suyun hedefe verimli ulaşmasını engelliyor. Uzmanlar, basınçlı sulama sistemlerinin yaygınlaşması ve kent altyapılarında yenileme yatırımlarının hızlanması gerektiğini belirtiyor.

Bakanlık yetkilileri, suyun “kısıtlı ve paylaşılan bir kaynak” olduğuna dikkat çekiyor. Tarımsal sulamada verimlilik arttıkça şehirlerin içme suyu güvenliği de dolaylı olarak güçleniyor. Öte yandan, suyun sektörel rekabet konusu değil, ortak yaşam alanı olarak görülmesi gerektiği vurgulanıyor.

Su dengesinin korunması, sadece mühendislik değil, planlama ve toplumsal farkındalık meselesi. Kent planlamasında yağmur suyu hasadı ve gri su geri dönüşümü uygulamaları, tarımda ise suya göre ürün deseni belirleme yaklaşımı önümüzdeki yıllarda daha fazla öne çıkacak. Türkiye’nin 2030’a kadar su kaynaklarında %20’ye varan azalma beklentisi, bu sürecin önemini daha da artırıyor.