Topraksız tarımla daha kaliteli ürün için "güneşi taklit eden teknoloji" geliştirdi

Topraksız tarım sistemlerikonusunda araştırma ve geliştirme (AR-GE) çalışmaları yapan elektrik elektronikyüksek mühendisi Mert Kalaycı, daha az su kullanarak daha kaliteli ürünleryetiştirebilmek için "güneşin hareketini taklit eden aydınlatmasistemi" geliştirdi.

İzmir'de yaşayan Kalaycı,dünyanın artan nüfusu, tarım alanları ve su kaynaklarının azalması, iklimseldeğişiklikler nedeniyle tarımda verimin düşmesi, tarımda ihtiyaç duyulan enerjimaliyetlerinin artması gibi nedenlerle üniversitede topraksız tarım sistemleriüzerinde çalışmaya başladı.

İzmir Ekonomi Üniversitesi(İEÜ) Rektörü Prof. Dr. Murat Aşkar ile kurdukları şirket bünyesinde topraksıztarımı bitkisel aydınlatma ve yazılımla birleştiren Kalaycı, "SmartGarden" adlı çalışmalarında domatesten salatalığa, çilekten safrana farklıbitkileri, güneş görmeyen ortamlarda, geleneksel tarıma göre daha az sukullanarak topraksız tarımla yetiştirdi.

İEÜ İzmir Bilimpark veODTÜ Teknokent'te devam eden çalışmayla bitkiye fotosentez adına gerekli olanışığı farklı dalga boylarıyla veren Aşkar, güneşlenme saatini artırarakbitkilerin hızlı büyümesini sağlayan sistem geliştirdi.

Güneşe ihtiyaç duymadığıve olumsuz hava koşullarından etkilenmediği için dört mevsim aynı miktarda ürünelde edilebilen sistem, çeşitli sensörler, ekipmanlar ve yazılım sayesindeotomatik çalışıyor, akıllı telefon-tablet yardımıyla uzaktan kontroledilebiliyor.

TÜBİTAK'tan aldıklarıdestekle 100 metrekarelik bir laboratuvarlarda bitkiler üzerine veri toplamayave akıllı aydınlatma sistemler geliştirmeye başladıklarını belirten Kalaycı,çalışmanın ilk aşamasında yüzde 95 daha az su isteyen, güneşe ihtiyaç duymayantarım sistemi kurduklarını söyledi.

Kalaycı, topraksız tarımıngenelde fideden büyütme şeklinde yapıldığını, kendilerinin iş maliyetiniazaltmak için üretime tohumdan başladıklarını ifade ederek, laboratuvarda 104farklı meyve ve sebze türünün tat ve aroma ile ilgili verilerini topladıklarınıbelirtti.

Bitkilerin güneş ışığısayesinde fotosentez yaptığını, fotosentez ile ürettikleri besin maddelerininde tatlarını etkilediğini anlatan Kalaycı, şöyle devam etti:

"Akıllı aydınlatmasistemlerinde bitkinin tadına da müdahale edebileceğimizi gördük. Bunu farklıfoton ve spektrum algoritmalarıyla yapıyoruz. Foton dediğimiz şey ışıkyoğunluğu, spektrum da rengin dalga boyu. Bu sektördeki firmalar genelde düzbeyaz ışık kullanırlar. Bizim 34 farklı spektrum tasarımımız var. En verimsizgeliştirdiğimiz sistem beyaz ışık. Farklı foton algoritmaları ise bitkinintadına müdahaleyi sağlıyor. Bu kapsamda biz anlık farklı foton miktarlarıuyguluyoruz bitkiye. Sistemin kopyalanması imkansız çünkü 16 milyon farklıolasılık var. Laboratuvarımızda seri deneme setleri var, orada deneniyor veveriler gözlemlenerek mesela domates, roka, fesleğen, marul ya da kekik için enuygun tat algoritmaları çıkartıldı. Sistemimizde aynı bitki 20-30 günde debüyüyebiliyor, 17 günde de büyüyebiliyor. Farklı aroma ve tatlarda bu bitkiyiyetiştirebiliyoruz. Geliştirilen foton, spektrum algoritmalarıyla bitkinintadına müdahale edebiliyoruz. Aynı bitkiyi daha tatlı, daha sulu, daha yoğuntatlı, daha aromatik bir şekilde yetiştirebiliriz. Yani İzmir kekiğini varsayalım;kekiğin 1 dalında 20 tane yaprak varsa biz 1 yaprakta 20 yapraklık aromayıkonsantre bir şekilde size veriyoruz ya da domatesi daha şekerli, daha sulu birşekilde size verebiliyoruz. Bunu tamamen doğal yollarlagerçekleştiriyoruz."

Kalaycı, kapalı ortamdayapılan bu süreçlerde böcek ve hastalık gibi unsurlar olmadığı için ziraiilaçlamaya da gerek kalmadığını vurgulayarak, "İstenilen bitkiyi,istenilen kalite ve aromada, yüzde 95 daha az su kullanarak, 12 ay boyuncakesintisiz bir şekilde üretebiliyorsunuz. Bunu yaparken de zirai ilaçkullanmıyorsunuz. Büyüme süreçlerimiz de toprakta 95 günde büyüyen bir bitkiyibiz burada 35 günde büyütebiliyoruz." dedi.

Sistemin İstanbul, Ankara,Antalya, Muğla ve İzmir'deki bazı topraksız tarım işletmelerinde test amaçlıkullanımına başlandığını, İsrail, İngiltere ve Makedonya'ya da sistemgönderdiklerini dile getiren Kalaycı, benzer çalışmayı çalı ve ağaç türleriüzerinde de yapmayı planladıklarını, böylece Türkiye'de yetişmeyen ağaçtürlerini yetiştirmeyi, endemik türleri korumayı ve tohum ıslahını daha hızlıyapmayı amaçladıklarını söyledi.

Kalaycı, kendi aydınlatmasistemlerinin rakiplerine göre daha az enerji tükettiğini belirterek,"Mesela bizim ev kitlerimiz 6 vat elektrik harcıyor. Türkiye'de satışgösteren bir yabancı firmanın ürünü yaklaşık olarak 33 vat elektrik harcıyor.Sera aydınlatma projektör sistemlerinde bize en yakın olan Hollanda'daki birfirmanın ürünü 300 vat kullanıyor, biz aynı alanı 44 vatlaaydınlatıyoruz." ifadelerini kullandı.

Çalışmaların çeşitlikuruluşlardan ödül aldığını kaydeden Kalaycı, Türkiye Teknoloji GeliştirmeVakfının da çalışmalarına önemli destek sağladığını sözlerine ekledi.