2025’te Türk tarımında son durum raporu: Zorlayıcı şartlar, stratejik arayışlar

2025 yılı, Türk tarımı açısından ekonomik baskıların ve iklim kaynaklı risklerin aynı anda hissedildiği zorlu bir dönem olarak öne çıktı. Artan üretim maliyetleri, iklim değişikliğinin etkileri, piyasa dengesizlikleri ve finansmana erişimde yaşanan sorunlar, hem tarım hem de hayvancılık sektöründe üreticileri ve sektör paydaşlarını yakından etkiledi.Yıl boyunca ortaya çıkan tablo, Türk tarımının yapısal dönüşüm ihtiyacını bir kez daha gündeme taşıdı.

İklim koşulları üretimi doğrudan etkiledi

2025’te birçok bölgede yaşanan kuraklık, düzensiz yağışlar ve ani sıcaklık değişimleri, bitkisel üretimde verim kayıplarına yol açtı. Hububat, bakliyat ve yem bitkileri başta olmak üzere pek çok üründe bölgesel rekolte düşüşleri yaşandı. Bazı bölgelerde görülen zirai don ve dolu olayları ise üreticilerin risklerini daha da artırdı.

Uzmanlar, iklim kaynaklı sorunların artık geçici değil, tarımsal üretimin temel parametrelerinden biri hâline geldiğine dikkat çekiyor. Bu durum, üretim planlamasında iklim verilerinin ve uzun vadeli öngörülerin daha fazla dikkate alınmasını zorunlu kılıyor.

Girdi maliyetleri sektörün en büyük baskısı oldu

2025 yılında tarımsal üretimin önündeki en büyük engellerden biri yine girdi maliyetleri oldu. Mazot, gübre, tohum, ilaç ve enerji fiyatlarındaki artış, üretim maliyetlerini ciddi şekilde yukarı taşıdı. Döviz kurlarındaki dalgalanma, ithal girdilere bağımlı olan kalemlerde maliyet baskısını daha da artırdı.

Hayvancılık sektöründe ise yem maliyetleri ön plana çıktı. Artan yem fiyatları, süt ve besi hayvancılığında kârlılığı düşürürken, bazı işletmelerin üretimden çekilmesine veya kapasite azaltmasına neden oldu. Sektör temsilcileri, hayvan varlığının korunmasının önümüzdeki dönem için stratejik bir konu olduğuna işaret ediyor.

Destek politikaları ve piyasa dengesi tartışıldı

2025’te tarımsal destekler, sektörün en çok tartışılan başlıklarından biri oldu. Desteklerin miktarı, zamanlaması ve üretimle olan uyumu üreticiler tarafından yakından takip edildi. Sektör paydaşları, desteklerin sadece mali katkı sağlayan bir unsur değil, aynı zamanda planlı üretimi teşvik eden bir mekanizma olması gerektiğini vurguladı.

Bazı ürün gruplarında yaşanan arz-talep dengesizlikleri, fiyat oynaklıklarını beraberinde getirdi. Sebze ve meyve grubunda dönemsel arz fazlaları ve eksiklikleri hem üreticiyi hem de tüketiciyi etkiledi. Bu tablo, veriye dayalı üretim planlamasının önemini bir kez daha ortaya koydu.

İhracatta rekabet şartları zorlaştı

Türk tarımı 2025’te ihracat potansiyelini korumakla birlikte, küresel pazarlarda daha zorlu bir rekabet ortamıyla karşı karşıya kaldı. Artan üretim maliyetleri, bazı ürünlerde fiyat rekabetini sınırlandırdı. Buna rağmen işlenmiş tarım ürünleri ve katma değerli üretim kalemleri ihracatta öne çıktı.

Uzmanlara göre önümüzdeki dönemde ihracatta sürdürülebilir başarı; kalite standardizasyonu, izlenebilirlik, markalaşma ve sürdürülebilir üretim kriterlerine daha fazla bağlı olacak.

2026 ve sonrası için yapısal dönüşüm ihtiyacı

2025 yılı, Türk tarımı için önemli bir uyarı yılı olarak değerlendiriliyor. İklim değişikliği, maliyet baskısı ve küresel rekabet, sektörde yapısal dönüşüm ihtiyacını daha görünür hâle getirdi. Dijital tarım uygulamaları, akıllı sulama sistemleri, yerli girdi üretimi ve sözleşmeli tarım modelleri, önümüzdeki dönemde sektörün gündeminde daha fazla yer alacak.

Uzmanlar, 2026 ve sonrasında Türk tarımının sürdürülebilirliği için planlı üretim, güçlü veri altyapısı ve üretici–sanayi–piyasa uyumunun kritik önem taşıdığını ifade ediyor.